برکات ورود حضرت ستیا(س) به شهر قم
شهر قم قبل از ورود حضرت معصومه عليها السلام از آباداني ظاهري بي بهره بود و اهالي شيعي مذهب آن در اثر بي توجهي حاکمان مورد آزار و اذيت بودند، اما از لحاظ ايمان و اعتقاد مذهبي، اين شهر بهترين فضاي معنوي را داشته و زمينه پذيرش اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و ياران با وفاي آنان در اين منطقه کاملا فراهم بود.(4)
به همين جهت امامان معصوم عليهم السلام در مناسبت هاي مختلف، شهر قم و اهالي آن را مورد عنايت قرار داده و عبارات زيبايي را که حاکي از علاقه مندي آن بزرگواران به اين خطه ايران بود، بيان مي کردند. حتي گاهي ائمه اطهار با فرستادن تحفه ها و هدايا اهل قم را مفتخر مي ساختند. از جمله مي توان به ابي جرير زکريا بن ادريس و زکريا بن آدم و عيسي بن عبدالله و چند نفر ديگر اشاره نمود که به افتخار اخذ هداياي ارزشمندي همچون انگشتري و جامه و کفن از دست مبارک ائمه هدي عليهم السلام نائل شدند.(5)
به نظر مي رسد تعداد اخبار و احاديثي که در مورد شهر قم از ائمه اطهار عليهم السلام روايت شده است درباره هيچ يک از شهرهاي ايران روايت نشده است. مرحوم شيخ حسين مفلس در کتاب «تحفة الفاطميين » چهل حديث در باره قم نقل کرده است (6).
در کتاب هاي معتبر شيعي همچون بحارالانوار; سفينة البحار و مستدرک سفينة البحار و… در اين رابطه روايات جامع و قابل توجهي نقل شده است. براي آشنايي بيشتر به برخي از اين روايات اشاره مي کنيم:
1- سلام بر اهل قم
امام صادق عليه السلام روزي با اشاره به عيسي بن عبدالله قمي فرمود: «سلام بر مردم قم! خداوند شهرهاي آنان را با باران سيراب کند و برکت ها را بر آنان نازل کند و بدي هاي آنان را به خوبي مبدل گرداند. آن ها اهل رکوع و سجود و قيام و قعودند. آنان فقيه و دانشمند و اهل درک حقايق و روايت و عبادت نيکو هستند» . (7)
2- راهي به سوي بهشت
صفوان بن يحيي کوفي معروف به بياع سابري از نزديکترين و مطمئن ترين ياران امام رضا عليه السلام مي گويد: روزي در حضور امام رضا عليه السلام نشسته بودم که از شهر قم و اهالي آن سخن به ميان آمد و اينکه آنان در زمان ظهور حضرت ولي عصر عليه السلام به سوي آن بزرگوار ميل خواهند کرد. در اين لحظه امام هشتم عليه السلام به اهل قم درود فرستاده و فرمود: «رضي الله عنهم، ثم قال: ان للجنة ثمانية ابواب و واحد منها لاهل قم; و هم خيار شيعتنا من بين سائر البلاد، خمر الله تعالي ولايتنا في طينتهم; (8) خداوند از آنان خشنود باشد، سپس فرمود: همانا بهشت داراي هشت در است که يکي از آن درها مخصوص مردم قم است. آنان شيعيان برگزيده ما در ميان ساير شهرها هستند. خداوند ولايت و محبت ما [اهل بيت] را با طينت آنان عجين کرده است.»
3- پايگاه ياران مهدي عليه السلام
عفان بصري مي گويد: روزي امام صادق عليه السلام به من فرمود: «اتدري لم سمي قم؟ قلت: الله و رسوله و انت اعلم. قال: انما سمي قم لان اهله يجتمعون مع قائم آل محمد - صلوات الله عليه - و يقومون معه و يستقيمون عليه و ينصرونه; آيا مي داني چرا شهر قم را «قم » ناميده اند؟ عرض کردم: خدا و پيغمبرش و شما آگاهتريد. امام عليه السلام فرمود: قم ناميده شده است براي اينکه اهل آن با قائم آل محمد صلي الله عليه و آله همراه مي شوند و با او قيام نموده و بر او استقامت مي ورزند و او را ياري مي رسانند.» (9)
در اين روايت نقش مردم قم و ساکنين اين شهر مقدس در حکومت جهاني حضرت مهدي عليه السلام مشخص شده است. با توجه به اين حديث، اهالي قم به ويژه دانايان و آگاهان آن، وظيفه اي مهم تر و مسؤوليت سنگين تري نسبت به ساير شهرهاي ايران به دوش مي کشند و اين حقيقت، تلاش آنان را در زمينه سازي براي حکومت جهاني حضرت مهدي عليه السلام بيشتر از ساير سرزمين ها مي طلبد.
4- شهر قم در قرآن و وعده پيروزي بر اسرائيل
پيشواي ششم روزي با ياران خود نشسته و قرآن تلاوت مي کرد تا به اين آيه رسيد: «فاذا جاء وعد اوليهما بعثنا عليکم عبادا لنا اولي باس شديد فجاسوا خلال الديار و کان وعدا مفعولا (10) » ; «[اي بني اسرائيل! ] پس هنگامي که وعده [تحقق] نخستين آن دو فرا رسد، بندگاني از خود را که سخت نيرومندند بر شما مي گماريم; تا ميان خانه ها [يتان] به جست و جو در آيند، و اين تهديد تحقق يافتني است.»
ياران امام در اين لحظه پرسيدند: «جعلنا فداک من هؤلاء؟ فقال: ثلاث مرات، هم والله اهل قم (11) ; جانمان به فداي تو، اين گروه چه کساني هستند؟ امام صادق عليه السلام سه بار فرمود: به خدا سوگند! آنان اهل قم هستند.»
5- پناهگاه فرزندان حضرت زهرا عليها السلام
امام جعفر صادق عليه السلام فرمود: «اذا اصابتکم بلية و عناء فعليکم بقم فانه ماوي الفاطميين (12) ; هرگاه [در تنگناهاي زندگي قرار گرفتيد و] بلاها و مصيبت ها به شما روي آورد، به سوي قم برويد; چون آنجا پناهگاه فرزندان فاطمه عليها السلام است.»
چنانکه اشاره شد، روايات متعددي از ائمه اطهار عليهم السلام در تجليل و تقدير از قم و اهل آن وارد شده است و در آن ها، شهر قم با القاب و عناوين ويژه اي مورد تجليل قرار گرفته است، از جمله آن ها نام هاي زير مي باشد: قم (شهر قيام)، حرم اهل بيت، شهر امن و امان، مرکز ياران ائمه، قطعه اي از بيت المقدس، کانون شيعيان، آسايشگاه انسان هاي با ايمان، مجمع انصار المهدي عليه السلام، سرزمين مقدس، پرتگاه و محل سقوط ستمگران و گردنکشان، منبع علم و فضيلت و تقوي، سالم ترين شهرها و غيره.
6- اگر مردم قم…
با اين همه فضائل و مناقب که در مورد شهر قم و ساکنان آن در سيره و سخن اهل بيت عليهم السلام وارد شده است، بايد توجه داشت که اين ها مشروط به تداوم ايمان و اعتقاد به ارزش هاي اسلامي و ادامه راه اهل بيت عليهم السلام است و صرف تعلق به اين شهر يا سکونت در آن نمي تواند تضميني براي رستگاري و بهره مندي از اين برکات باشد. امام صادق عليه السلام فرمود: «تربة قم مقدسة و اهلها منا و نحن منهم، لا يريدهم جبار بسوء الا عجلت عقوبته; ما لم يخونوا اخوانهم (و ما لم يحولوا احوالهم)، فاذا فعلوا ذلک سلط الله عليهم جبابرة سوء! ; خاک قم مقدس است و ساکنان آن از ما اهل بيت هستند و ما هم از آن هائيم، هيچ حاکم [گردنکش و] ستمگري به آن ها قصد سوء نمي کند مگر اينکه خداوند در عذاب او تعجيل مي فرمايد. البته به شرط آنکه [اهل قم] به برادران خود خيانت نکنند (و احوال خود را تغيير ندهند)، زيرا در آن صورت خداوند متعال ستمگران بيدادگر را بر آنان مسلط خواهد کرد.»
حوزه علميه قم
يکي از برکات مزار مقدس بانوي دو عالم، حضرت معصومه عليها السلام در شهر قم، رونق گرفتن حوزه علميه مي باشد. تاريخ اين کانون علم و فقاهت به قرن ها قبل بر مي گردد. ابراهيم بن هاشم قمي، سعد بن عبدالله قمي، احمد بن اسحاق قمي، علي بن بابويه قمي و ده ها محدث و عالم شيعي از اوايل قرن سوم هجري به بعد، زمينه گسترش علم و ادب و حديث را در اين شهر ايجاد کرده بودند. اين حوزه علمي کم و بيش تداوم داشت و ترويج علم در اين شهر همچنان در طول تاريخ ثمرات پرباري به همراه مي آورد تا آنکه مرحوم ميرزاي قمي عالم جليل القدر عصر قاجار، به اين شهر روي آورد و به حرکت علمي اين ديار شتاب بخشيد.
هجرت ملاصدرا فيلسوف نامي شيعه به قم چهره ديگري به اين حرکت داد. سکونت مرحوم فيض کاشاني در قم و تاسيس مدرسه فيضيه در جوار حرم مطهر حضرت معصومه عليها السلام، رشد فکري و فضاي علمي اين شهر را دگرگون نمود.
اين رشد علمي همچنان رو به بالندگي بود تا در سال 1315 شمسي مرحوم شيخ عبدالکريم حائري پرچمدار علم و فضيلت از اراک به قم آمده و روحي تازه به کالبد اين کانون فقاهت و معنويت دميد. اقبال آيت الله العظمي بروجردي رحمه الله به قم، فعاليت هاي فرهنگي واجتماعي را در اين شهر تسريع نموده و همچنين ورود مراجع و دانشمندان بزرگ شيعي و همراهي آنان با حرکت حوزه علميه در شکوفائي آن نقش به سزايي داشت.
امروزه به برکت معنوي حضرت فاطمه معصومه عليها السلام، مجمع بزرگي از مراجع، آيات عظام و فقيهان و مجتهدان در اين شهر نوراني و ملکوتي ايجاد شده است که مورد توجه جهانيان مي باشد.
هم اکنون خيل عظيمي از طلاب و دانش پژوهان علوم اسلامي در اين حوزه مقدسه به تحصيل و تدريس اشتغال دارند که با زعامت مراجع تقليد و تدبير مديريت حوزه علميه قم برنامه ريزي هاي خاصي براي توسعه و بارور نمودن هرچه بيشتر علوم اسلامي و تخصصي نمودن آن در حال انجام است که آينده روشن و بالنده تري را نويد مي دهد. لازم به ذکر است اين زماني مي رسد که از قم علم و دانش به ديگر شهرها از شرق تا غرب عالم منتشر مي شود، تا جايي که اين شهر اسوه و الگوي شهرهاي ديگر گشته و هيچ کس در روي زمين باقي نمي ماند که از قم به او بهره هاي علمي و ديني نرسد تا آنکه زمان ظهور حجت خدا و قائم ما فرا رسد.
رونق علمي شهر قم را امام صادق عليه السلام ده ها سال قبل از ورود حضرت معصومه عليها السلام به شهر قم، پيش بيني کرده و فرموده بود: «زماني مي رسد که از قم علم و دانش به ديگر شهرها از شرق تا غرب عالم منتشر مي شود، تا جايي که اين شهر اسوه و الگوي شهرهاي ديگر گشته و هيچ کس در روي زمين باقي نمي ماند که از قم به او بهره هاي علمي و ديني نرسد تا آنکه زمان ظهور حجت خدا و قائم ما فرا رسد» . (18)
پي نوشت ها:
1) مناقب، ج 4، ص 367; زندگاني حضرت موسي بن جعفر عليه السلام، عمادزاده، ج 2، ص 375.
2) حياة الامام الرضا عليه السلام، ص 428.
3) وديعه آل محمد صلي الله عليه و آله، ص 12.
4) تاريخچه قم، ص 16.
5) تاريخ مذهبي قم، ص 92.
6) همان.
7) بحارالانوار، ج 57، ص 217; مستدرک سفينة البحار، ج 8، ص 598.
8) بحار الانوار، ج 57، ص 216.
9) بحارالانوار، ج 57، ص 216 و معجم احاديث المهدي عليه السلام، ج 3، ص 474.
10) اسراء/ 5.
11) بحارالانوار، ج 57، ص 216.
12) همان، ص 215.
13) ماهنامه کوثر، ش 9، ص 73 و 74 با اختصار.
14) همان، ش 12، ص 65 و 66. با اختصار.
15) رجال نجاشي، ص 335.
16) همان، 76.
17) براي اطلاعات بيشتر به «تاريخ مذهبي قم » مراجعه شود.
18) بحارالانوار، ج 60، ص 213.
ttp://osool.ac.ir/sokhan/12.asp
ورود حضرت ستیا (س) را به شهر مقدس قم تبریک می گوییم .
التماس دعا
صفحات: 1· 2